Noorderlicht in Nederland, fotografietips

In een vorige tutorial heb ik uitgelegd waarom dat zo is, welke factoren je op moet letten en wat algemene tips gegeven.

Het histogram

Eigenlijk komen we met deze tutorial terug bij de basisprincipes van fotografie, de belichtingsdriehoek! Bij fotografie draait in principe alles om een goede belichting (uitzonderingen daar gelaten), je wilt dat het onderwerp wat je fotografeert goed belicht is. Of dit nou een vogel is, een landschap of een nachtfoto. De belichting moet goed zijn. Op sommige camera’s kun je aan de foto op je lcd scherm al zien of je foto onder of overbelicht is. Die specifieke gebieden gaan dan knipperen, soms kun je het op het oog al zien dat de foto onder of overbelicht is. ‘s Nachts is dat iets anders. Doordat het donker is, zijn je ogen ook gewend aan het donker. Als dan je foto op het LCD scherm tevoorschijn komt kan het zijn dat je denkt: Zo dan, die is licht… Maar in werkelijkheid valt dat vaak mee, hij lijkt lichter omdat je ogen dat felle licht niet gewend zijn. Een tip hierbij is dan ook om ‘s nachts de schermhelderheid lager te zetten zodat je hier minder last van hebt.

Hoe check je dan of je belichting goed is? Simpel, ‘gewoon’ op je histogram. Nu zijn er fotografen die dit sowieso al doen, maar er zijn ook fotografen die het op de manier zoals hierboven beschreven is doen. Wat is dan een goed histogram? Hieronder een 3-tal voorbeelden van een onderbelichte foto, een goed belichte foto, en een overbelichte foto.

Om tot een goed belichte foto en daarbij een evenwichtig histogram te komen moet je je sluitertijd, diafragma en ISO goed instellen, hieronder lees je hoe je dat doet.

Sluitertijd

Het fotograferen van noorderlicht vereist een lange sluitertijd, maar wat is lang? 1 seconde? 30 seconden? Het is lastig om een vast aantal seconden als sluitertijd aan te raden, want ik kan wel zeggen dat je 10 seconden moet belichten, maar fotografeer je met een f1,4 lens, of een f4 lens maakt in dat geval wel wat uit! Het gaat dus ook hier om de juiste balans. Hier kom je alleen maar achter door wat foto’s te maken en van daaruit je instellingen steeds aan te passen.
Wat ik persoonlijk wel aanraad is om de sluitertijd eerder wat korter te houden, bijvoorbeeld 5 tot 10s, dan langer dan dat. Dit omdat noorderlicht beweegt, als je 20 of 30s gaat belichten heb je kans dat de details, zoals bijvoorbeeld de pilaren die soms zichtbaar zijn, een beetje blurry worden doordat je te lang hebt belicht. Bij een iets kortere belichting voorkom je dit. Tevens moet je rekening houden bij een lange belichting met de draaiing van de aarde. Bij een sluitertijd van langer dan 20s beginnen de sterren vaak al streepjes te worden in plaats van dat ze sterren blijven.

Maar om alsnog een handvat te geven om te beginnen met een sluitertijd zou ik zeggen, begin op 10seconden en werk van daaruit verder.

Diafragma

Zoals hierboven al genoemd is het diafragma een belangrijk onderdeel om tot een goede belichting te komen. Voor noorderlichtfotografie (en nachtfotografie in het algemeen) is een lichtsterke lens aan te raden. Bij voorkeur een F/2.8 of lager. Nu begrijp ik uiteraard dat niet iedereen zo’n lens heeft. Ook met een lens met een kleiner diafragma (groter getal) kan je noorderlicht fotograferen, maar doordat een F/4 lens bijvoorbeeld minder licht doorlaat dan een F/2.8, moet je hier compenseren met je sluitertijd of ISO. In principe is de gouden standaard: F/ zo laag mogelijk.
Ben je echter in de bevoorrechte positie met bijvoorbeeld zelfs een F/1.4 lens. Dan kun je ervoor kiezen om deze iets terug te stoppen naar bijvoorbeeld F/1.8 of F/2. Dit om nét iets meer scherpte te krijgen in de sterren én het noorderlicht.

ISO

Als laatste factor: ISO. Afhankelijk van de belichting die je krijgt nadat je je sluitertijd en diafragma hebt ingesteld ga je je ISO instellen. Veel mensen zijn wat bang/terughoudend om je ISO hoger te zetten i.v.m. mogelijk ruis wat optreed. Toch is het nodig om deze echt wel iets op te schroeven. ISO waardes tot 2000 zijn zeker geen uitzondering. De meeste nieuwe camera’s kunnen echter prima dealen met een hoge ISO en is dit niet echt een probleem meer. Uiteraard zou ik adviseren om de ISO zo laag mogelijk te houden, om alsnog evt. ruis te reduceren. Ik zou beginnen met een ISO van rond de 800 en van daaruit verder werken.

Korte samenvatting van deze 3 alinea’s:

Instellingen aanpassen naar bevinden, maak steeds nieuwe foto’s om te checken hoe je belichting is en kijk hierbij ook naar je histogram.
Startpunt wat betreft instellingen: 10seconden, F/ zo laag mogelijk, ISO beginnen op 800 en aanpassen aan  de hand van het histogram/belichting.

Scherpstellen

Als laatste het scherpstellen, dit wordt ook als lastig ervaren. Scherpstellen kun je het beste doen op een felle ster aan de hemel of kleine lichtbron ver weg. Kijk door de live view op je LCD scherm, zoom indien mogelijk in op de ster (niet met de lens, maar digitaal op het schermpje). Draai vervolgens aan je scherpstelring totdat de ster op z’n kleinst is, op dat moment ben je in focus. Lukt dit niet? Draai de scherpstelring dan naar oneindig en kijk hoe je foto’s eruit komen. Zijn ze onscherp? Draai dan steeds ietsje terug aan de scherpstelring.

Overige info:

Misschien wat cliché en voor de hand liggend, maar alsnog:
Fotografeer vanaf statief en zorg dat deze stabiel staat. Gebruik een afstandsbediening of laat je camera enkele seconden aftellen voordat deze de foto maakt, dit om beweging tijdens het indrukken van de sluiterknop te voorkomen.  Neem genoeg accu’s mee, kleed je warm aan en vergeet vooral niet te genieten!