ND
ND staat voor Neutral Density. Letterlijk vertaald betekent dat neutrale dichtheid. Neutraal duidt op de neutrale kleur van deze filters, namelijk grijs. Met de dichtheid wordt de mate van het grijs bedoeld, van heel lichtgrijs tot bijna zwart. Grijsfilters – dat is de Nederlandse benaming – zijn er dus in meerdere tinten. Hoe donkerder het filter hoe meer licht wordt tegengehouden.
Stops
Er zijn meerdere maten waarmee de sterktes van ND-filters worden aangegeven. De maat in stops is handig omdat je daarmee ook van doen hebt bij de belichtingsdriehoek: diafragma, sluitertijd en ISO. Eén stop hoger dan wel lager betekent een verdubbeling, respectievelijk een halvering van de hoeveelheid licht dat op de sensor komt. Een stop meer licht bijvoorbeeld kun je bereiken door te kiezen voor een grotere diafragma-opening, een langere sluitertijd of een hogere ISO-waarde. Een of meerdere stops minder licht kan juist door een kleinere diafragma-opening, een kortere sluitertijd of een lagere ISO-waarde. Behalve de 3 onderdelen van de belichtingsdriehoek om de belichting te beïnvloeden, is er dus ook het ND-filter om minder licht toe te laten. De sterkte van het filter wordt, zoals gezegd, onder andere in stops weergegeven. Hoe groter het aantal stops hoe meer licht wordt tegengehouden.
In onderstaande tabel lees je een vergelijking tussen de diverse sterktes voor ND filters.
| ND-filter | ND2 | ND4 | ND8 | ND16 | ND32 | ND64 | ND128 | ND256 | ND512 | ND1024* |
| Stops lichtreductie | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| Opical Density | 0.3 | 0.6 | 0.9 | 1.2 | 1.5 | 1.8 | 2.1 | 2.4 | 2.7 | 3.0 |
* ND1024 wordt gemakshalve ook wel ND1000 of BIG-stopper genoemd.
De meest voorkomende maten zijn de 4, 6, 8 en 10 stops ND-filters. Er zijn zelfs 15-stops ND filters. Voor de meeste situaties kun je met een 6 en een 10-stops ND-filter prima uit de voeten.
Rekenen
Om te weten wat het effect van je ND-filter is op je sluitertijd of diafragma kun je rekenen met stops. Sommige leveranciers van filters leveren daarvoor handige tabellen en ook op internet zijn deze te vinden. Er zijn ook apps die het rekenwerk voor je doen. Zoek maar eens in de app-store naar ND-calculator. Zelf rekenen gaat echter ook prima. Twee voorbeelden:
Met een 6 stops ND-filter voor je lens wordt een sluitertijd van 1/250 6x zo lang ofwel ¼ seconde, om dezelfde hoeveelheid licht toe te laten [1/250 > 1/125 > 1/60 > 1/30 > 1/15 > 1/8 > 1/4sec].
Met een 10 stops filter wordt een suitertijd van 1/30sec 10x zo lang ofwel 30seconden om dezelfde hoeveelheid licht toe te laten [1/30 > 1/15 > 1/8 > 1/4 > 1/2 > 1 > 2 > 4 > 8 > 15 > 30sec].
Materiaal
ND-filters zijn gemaakt van Resin (een mengsel van gemalen steen en kunsthars) of van glas. Over het algemeen is de kwaliteit van de glazen filters beter. Daarentegen zijn ze wel veel kwetsbaarder. Een glazen filter uit handen laten vallen resulteert gemakkelijk in scherven. Bij Resin-filters is het oppassen voor krassen.
Vorm
Je hebt de keuze tussen ronde filters die je voor op je lens schroeft en vierkante filters die je in een speciale houder kunt plaatsen. De houder schroef je ook voor op je lens en biedt meestal plaats voor meerdere filters zoals een grijsverloopfilter en polarisatiefilter.
Er zijn ronde filters met een vaste stop-waarde maar ook met variabele stops. Door bij het variabele ND-filter aan de ring te draaien pas je de sterkte aan.
Grootte
De meest gebruikte maat voor de vierkante filters is 100x100mm. Die zijn groot genoeg voor de meeste lenzen. De maten 150×150 en 75×75 zijn ook te koop.
De ronde filters zijn verkrijgbaar in dezelfde maten als die van de schroefvattingen van lenzen. Met behulp van verloopringen kun je zowel de ronde filters als de houder op meerdere lenzen met een kleinere maat schroefvatting gebruiken.
Lange sluitertijd
Een ND-filter wordt veelal gebruikt om een langere sluitertijd voor elkaar te krijgen terwijl de foto goed belicht blijft. Beweging van bijvoorbeeld water wordt bij sluitertijden van 1/10 tot pak weg 4 seconden goed zichtbaar. Er ontstaat dynamiek in de foto. Bij nog langere sluitertijden wordt die beweging dermate vervaagd dat er egale vlakken ontstaan in het beeld. Bij wolken is de dynamiek ook bij die langere sluitertijden vaak nog goed te zien.
2 reacties
Ik heb een Haida Multi-Coating ND 1.8 64x filter . Niet variabel naar het schijnt . Ik ben in het bezit v.e. Nikon D7200 . Als ik nu een waterwil fotograferen met een lange sluitertijd om een mooie gloed te verkrijgen , welke instellingen moet ik dan gebruiken op mijn camera ?
A-stand ?
De variabele ‘ND’ filters zijn, zover ik weet, eigenlijk 2 pola-filters die je haaks op elkaar (houdt zoveel mogelijk licht tegen) dan wel in lijn met elkaar (houdt zo min mogelijk licht tegen maar vast nog wel een stop of 3 – min 2 max 4 – hangt nogal van de pola-filters af) kunt draaien. De goede zijn, logisch, poepieduur.
Of je je gediend voelt met (onaangekondigde!) pola-effecten is weer iets anders, want daardoor lukt zo’n typisch witte waas op water bij voorbeeld niet; daarom lijkt mij openheid over hoe het werkt wel zinnig en díe uitleg (bij deze dus) mis ik bijna overal. De variabele ND filters zijn eigenlijk bedoeld voor filmen.