Extreme macrofotografie met Paulien Bunskoek, deel 2: hoe ga je te werk in het veld?

Handmatig scherpstellen

Op lenzen zoals de Canon MP-E 65mm zit geen autofocus. Dat betekent dat je handmatig moet scherpstellen. De scherpstelring zorgt tegelijkertijd ook voor de vergroting, dus je kiest je vergroting en het scherpstellen gebeurt door de hele opstelling iets naar voren of naar achteren te verplaatsen. Met de scherpstelring kun je nog wel finetunen. Bij verdere vergroting wordt de scherptediepte steeds kleiner.

Effectief diafragma

Bij verdere vergroting neemt overigens ook het effectieve diafragma toe en dat heeft invloed op je sluitertijd. Dit kan aardig oplopen! Zoals ik in de eerste tutorial al noemde; een camera die goed presteert bij hoge ISO is daarom handig. Bij natuurlijk licht is om bewegingsonscherpte te voorkomen het omhoog brengen van de ISO de enige mogelijkheid om je sluitertijd acceptabel te houden.

De formule voor het berekenen van het effectieve diafragma (voor vergrotingen > 1) is als volgt:

effectief diafragma = f-getal x (vergroting + 1)

Bijvoorbeeld: Bij een diafragma van f/5,6 en een vergroting van 3 x wordt het effectieve diafragma 5,6 x (3 + 1) = 22,4. Dat zijn heel wat stops!

Techniek in de praktijk

Dit technische verhaal zit altijd wel in mijn achterhoofd als ik in het veld bezig ben, maar ik kijk vooral op mijn scherm wat ik zie gebeuren als ik vergroot en waar ik dan het beste scherp kan stellen. Ik let vooral goed op mijn sluitertijd omdat deze niet te lang mag worden. Als er bewegingsonscherpte kan ontstaan zet ik de ISO hoger. Iedereen weet wel tot hoever je met de ISO kan gaan met je eigen camera.

Opstelling

Als ik een onderwerp heb gevonden, bijvoorbeeld een vlinder of libel dan begin ik vaak toch eerst met mijn 100mm macrolens om een idee te krijgen van mijn onderwerp. Daarna schakel ik over op mijn objectief voor 1-5 x vergroting. Eerst start ik met 1x vergroting. Vanaf statief met scherpstelslede of rijstzak ga ik bij verdere vergroting op zoek naar interessante details of kleuren. Ik probeer altijd wel een punt te vinden dat de aandacht trekt. Sommige foto’s worden meer registrerend en andere zijn abstracter.

Windstil

Ik fotografeer het liefst vroeg in de ochtend, voor het mooiste licht, de regelmatig aanwezige dauwdruppels maar ook omdat er dan vaak minder wind is. Als het ook maar iets waait dan beweegt je onderwerp enorm door je beeld en dat maakt het lastig om scherp te stellen, zeker op de juiste plek. Het nadeel van de vroege ochtend is minder licht. Zoals genoemd gebruik ik altijd een draadontspanner en ik stel mijn camera in op high speed. Bij lichte beweging van het onderwerp maak ik dan een aantal foto’s snel achter elkaar. Vaak zit er dan wel eentje bij die scherp is. Je zou kunnen overwegen om met een flitser te werken maar scherpstellen blijft nog steeds lastig bij een wiebelend onderwerp. Geduld is het toverwoord.

Tegenlicht

Oefenen

Als je net begint met dit soort lenzen is het makkelijker om met stilstaande onderwerpen te oefenen, bijvoorbeeld een plant in huis, of een paddenstoel. Gaandeweg leer je de apparatuur beter kennen en kun je beter inspelen op de diverse situaties.

Hopelijk heb je door dit artikel wat meer handvatten gekregen om aan de slag te gaan met extreme macrofotografie. In het laatste deel van deze tutorialreeks vertel ik wat meer over het maken van wat creatievere, abstracte foto’s met dit type lenzen.