Wat is het Gouden uur?

Verspreiding van het zonlicht

Om te kunnen profiteren van het gouden uur is de zon nodig. Gaat de zon schuil achter een dicht wolkendek is er geen goud dat aan de horizon blinkt. Heeft de zon echter (deels) vrij spel dan kleurt de lucht net na het opkomen en vlak voor het ondergaan van goudgeel tot rood. De kleine deeltjes in de lucht, zoals stof, waterdruppels en ijskristallen zorgen voor verspreiding van het zonlicht. Nu is het zo dat het blauwe licht beter wordt verspreid dan het rode. Door de grotere afstand die de zonnestralen tijdens het gouden uur door de atmosfeer moeten afleggen wordt er zoveel blauw licht verspreid dat er nog maar weinig ons oog bereikt. Het rode licht daarentegen wordt minder verspreid en heeft daardoor de overhand. Dat verklaart de goudgele, oranje en rode kleuren.

Van geel tot rood

De kleuren tijdens het gouden uur variëren van rood tot geel met een kleurtemperatuur van pak weg 3000-4000 Kelvin. Na de rode zonsopkomst verandert de kleur in oranje en tot slot in geel. Bij de ondergaande zon is dat precies andersom, eerst geel en tot slot rood. Bovendien hangt de kleurintensiteit af van de mate van verspreiding van het licht. Zijn er veel kleine deeltjes in de lucht, bijvoorbeeld bij een hoge luchtvochtigheid, dan is sprake van meer verspreiding en zullen de kleuren intenser zijn. Zo is het ook met wolkenvelden en luchtvervuiling. Is de lucht schoon dan zal alleen het gebied rond de zon van rood tot geel kleuren.

Witbalans

De witbalans ofwel de kleurtemperatuur (in Kelvin uitgedrukt) kun je door de camera laten bepalen. Je zet hem dan op standje ‘auto’. Je loopt dan wel het ‘risico’ dat de automaat de juiste of gewenste kleurtinten niet weet te vangen. Door echter zelf te kiezen voor een kleurtemperatuur kun je meteen het resultaat zien op je schermpje of door de zoeker. Wil je de werkelijkheid weergeven, de warme kleuren accentueren of deze juist koeler maken. De gekozen witbalans doet dat voor je. Experimenteer maar eens met de standen ‘gloeilamp’, ‘daglicht’, ‘bewolkt’ en ‘schaduw’ of kies je eigen waarde in Kelvin. Het is maar wat je mooi vindt. Fotografeer je overigens in RAW dan kun je de kleurtemperatuur in de nabewerking probleemloos aanpassen.

Hoe lang duurt het gouden uur?

Gemakshalve spreken we van het Gouden uur tijdens het eerste en het laatste uur van de dag. Toch wil dat niet zeggen dat het effect precies 60 minuten duurt. Zo duurt het dichter bij de evenaar bijvoorbeeld minder lang omdat de zon daar sneller stijgt. Een exactere definitie voor het Gouden uur is de periode dat de zon minder dan zes graden boven de horizon staat. Op een app zoals The Photographers Ephemeris zijn die tijden af te lezen (TPE: zie ook de tutorial van Johan van der Wielen hierover). Bovendien laat een app als deze ook zien waar de zon precies opkomt en ondergaat.

Zacht licht en lange schaduwen

Tijdens het Gouden uur is sprake van zacht, meer natuurlijk licht met lange schaduwen. Het zachte licht met zijn gele, oranje en rode tinten geeft sfeer. Het gevoelsmatig warme licht kleurt je onderwerp, je landschap heel anders dan het felle, harde zonlicht van midden op de dag. Het zachte licht zorgt er ook voor dat de kans op overbelichte delen in de foto kleiner wordt al blijft het wijs je histogram goed in de gaten te houden en waar nodig de belichting bij te stellen. Voor het fotograferen met tegenlicht, met licht van opzij en met mee-licht is het Gouden uur uitermate geschikt. Niet voor niks gaan veel fotografen graag tijdens het Gouden uur op pad.

Planning

Een goede planning is het halve werk. Weet wat je wilt gaan fotograferen. Het licht verandert tijdens het Gouden uur namelijk snel. De zon staat in no time boven de horizon en is in de avond net zo snel weer verdwenen. Voor je het weet is het Uur voorbij. Op tijd aanwezig zijn is ook verstandig, eigenlijk noodzakelijk. Ga je voor het landschap dan is het eerder verkennen en je compositie ervan bepalen slim. Moet je nog op zoek naar je onderwerp dan kost dat tijd. Zo heb je een bedauwde vlinder die je in het rode zonlicht wilt zetten niet een, twee, drie gespot.

Maak meerdere foto’s

Omdat het licht snel verandert tijdens het Gouden uur is het zeker de moeite waard om meerdere foto’s te nemen. Eenzelfde compositie ziet er tien minuten later vaak heel anders uit. Niet alleen de kleurtemperatuur verandert. Zijn er wolken in de lucht dan verschilt het plaatje zelfs met de minuut.  Het kan dan ook zeker lonen om langer te blijven. De natuur zorgt meer dan eens voor verrassingen.