De lucht buiten beeld

Bij landschapsfotografie maakt de lucht veelal deel uit van de foto. Soms is de lucht zelfs zo interessant dat daar de nadruk op ligt en het grootste deel van de foto uit lucht bestaat. In dit artikel daarentegen een betoog om die lucht bewust eens weg te laten. De focus komt daarmee louter op het landschap te liggen.
Een typisch Zuid-Limburgs plaatje. Geen lucht in beeld. De focus ligt louter op het mooie landschap.
Een typisch Zuid-Limburgs plaatje. Geen lucht in beeld. De focus ligt louter op het mooie landschap. Fotograaf: Erik Nevels

Kaderen

Als ik om me heen kijk in de natuur zie ik overal landschappen. Ik vind het een hele uitdaging om daar een keuze uit te maken voor een sprekende foto. Regelmatig sta ik stil, overzie ik het geheel en probeer te kaderen. Voegt de lucht niks toe dan gebruik ik mijn hand om het zichtveld aan de bovenkant te beperken en deze zo buiten beeld te houden. Dat geeft al een eerste indruk. Nog beter gaat dat kaderen natuurlijk als ik door de zoeker van de camera kijk, te richten en ook door in te zoomen.

Door in te zoomen kader ik delen van de bomen en breng ik de lucht buiten beeld.
Door in te zoomen kader ik delen van de bomen en breng ik de lucht buiten beeld. Fotograaf: Erik Nevels

Contrasten

Terwijl ik door het landschap wandel let ik vooral op contrasten. Het contrast tussen lucht en land ligt voor de hand maar daar doel ik nu dus niet op. Licht versus donker en kleurcontrasten in alles wat zich onder de lucht bevindt trekken mijn aandacht. Zelfs als dat contrast beperkt en ver weg is neem ik de moeite om erop in te zoomen. Niet zelden levert dat een veel boeiender beeld op dan het grotere geheel.

De lichte lucht is buiten beeld gelaten en leidt nu niet af van de subtiele contrastverschillen.
De lichte lucht is buiten beeld gelaten en leidt nu niet af van de subtiele contrastverschillen. Fotograaf: Erik Nevels

Vormen, structuren of patronen

Een natuurlandschap biedt legio kansen voor fotogenieke vormen en structuren of patronen. Eigenlijk ga ik hetzelfde te werk als bij de contrasten scannen. De lucht houd ik buiten beeld en heb louter oog voor de mooie vorm van de bladerloze boom die afsteekt tegen de donkere achtergrond of voor het patroon dat zichtbaar wordt in de rand van het bos.

Van deze dode bomen resteren alleen nog de stam en de dikke takken. Met de oranje zwammen die het hout verteren steekt hij fraai af tegen de achtergrond.
Van deze dode bomen resteren alleen nog de stam en de dikke takken. Met de oranje zwammen die het hout verteren steekt hij fraai af tegen de achtergrond. Fotograaf: Erik Nevels

Groothoek

Om de lucht buiten beeld te houden met een groothoeklens spreekt het voor zich dat er veel van de voorgrond op de foto komt. Als ik dat wil en bovendien alles scherp wil komt de groothoeklens goed van pas. Hoe meer groothoek hoe groter de scherptediepte bij eenzelfde diafragma maar ook hoe meer ik rekening moet houden met vertekening. Bomen die boven in het beeld staan neigen naar elkaar toe en dat ziet er weliswaar creatief maar niet echt natuurlijk uit.

Groothoek geeft veel scherptediepte. Voor- en achtergrond zijn scherp maar er treedt wel vertekening op.
Groothoek geeft veel scherptediepte. Voor- en achtergrond zijn scherp maar er treedt wel vertekening op. Fotograaf: Erik Nevels

Inzoomen

Ik merk dat ik steeds vaker inzoom op het landschap, soms zelfs tot 600mm. Hoe meer ik inzoom hoe meer ik het beeld in elkaar druk. De dieptewerking is er dan (veel) minder waardoor de focus nog meer op de eerdergenoemde contrasten, vormen, structuren en patronen komt te liggen.

Met 600mm lijkt er geen diepte meer te zijn. Alleen een opeenstapeling van lagen van gras, struiken en berken. De den doorbreekt het patroon en zorgt nog voor enige dieptewerking.
Met 600mm lijkt er geen diepte meer te zijn. Alleen een opeenstapeling van lagen van gras, struiken en berken. De den doorbreekt het patroon en zorgt nog voor enige dieptewerking. Fotograaf: Erik Nevels

Scherptediepte

Punt van aandacht naarmate ik meer inzoom is de scherptediepte. Hoe meer ‘tele’ hoe kleiner de scherptediepte en dat vraagt soms om focus stacking wil ik het beeld van voor tot achter scherp krijgen. Bij focus stacking is het gebruik van een statief zeker aan te raden.

Voor dit beeld maak ik 11 foto’s waarbij ik de scherpte steeds een stukje verder naar achteren leg.

Een vaag pad, licht en schaduw, een boom al in herfsttooi en mooie pluizen in de voorgrond. Voor dit beeld moest ik maar liefst tot 600mm inzoomen. Om alles scherp te krijgen was een stack van 11 foto’s nodig
Een vaag pad, licht en schaduw, een boom al in herfsttooi en mooie pluizen in de voorgrond. Voor dit beeld moest ik maar liefst tot 600mm inzoomen. Om alles scherp te krijgen was een stack van 11 foto’s nodig Fotograaf: Erik Nevels

Bijsnijden

Soms kom ik er thuis pas achter dat ik de lucht beter in het veld buiten beeld had kunnen laten. Dan resten me twee mogelijkheden. Teruggaan of bijsnijden.

Onderstaande foto maakte ik met de lucht erbij. Door ze bij te snijden houd ik louter een patroon van stroken land en water over.

Door de lucht uit de foto te snijden houd ik louter een patroon van stroken land en water over.
Door de lucht uit de foto te snijden houd ik louter een patroon van stroken land en water over. Fotograaf: Erik Nevels

Belichting makkelijker

Tot slot nog een prettige bijkomstigheid van het ‘de lucht buiten beeld houden’. Ik hoef nu voor de juiste belichting niet te middelen tussen de over het algemeen lichte lucht en het donkere landschap. Details in het luchtloze landschap worden, met de belichting hierop afgestemd, veel beter zichtbaar.

De details in het luchtloze landschap worden, met de belichting erop afgestemd, goed zichtbaar.
De details in het luchtloze landschap worden, met de belichting erop afgestemd, goed zichtbaar. Fotograaf: Erik Nevels

Keuze is reuze

Prachtige luchten verdienen het zeker om bij te dragen aan de landschapsfoto. Maar als de lucht niks toevoegt of zelfs afleidt dan is het buiten beeld laten ervan de moeite waard. De keuze is reuze en zoals altijd aan de fotograaf.

4 reacties

  1. Ja! Inderdaad wat kan wel of geen lucht erbij veel uitmaken. De goede voorbeelden erbij maken het wel heel duidelijk. Dank voor de heldere uitleg en zeker het proberen waard.

    NB: De herfstfoto ”Een vaag pad, licht en schaduw, een boom al in herfsttooi en mooie pluizen in de voorgrond”: wat een topper! Inderdaad een strook lucht had alleen maar afbreuk gedaan.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

4 reacties

  1. Ja! Inderdaad wat kan wel of geen lucht erbij veel uitmaken. De goede voorbeelden erbij maken het wel heel duidelijk. Dank voor de heldere uitleg en zeker het proberen waard.

    NB: De herfstfoto ”Een vaag pad, licht en schaduw, een boom al in herfsttooi en mooie pluizen in de voorgrond”: wat een topper! Inderdaad een strook lucht had alleen maar afbreuk gedaan.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: