Hoe fotografeer je heidelandschappen?

Struikheide en dopheide

Het Nederlandse heidelandschap bestaan uit verschillende soorten heideplantjes. Struikhei (Calluna vulgaris) is in Nederland het meest algemeen voorkomend en bij de bloeiende heide denken we meteen aan deze soort. Struikhei is een dwergstruik, groeit vooral op droge en voedselarme zandbodems en kan tot 1,5 meter hoog worden. De bloei is grofweg ergens tussen eind juli tot begin september, maar dit zal verschillen per locatie en weersomstandigheden. Vooral in nattere jaren kan de bloei extra lang en uitbundig zijn.

Dophei (Erica) is minder algemeen, maar toch regelmatig te vinden in de Nederlandse natuurgebieden. Deze soort groeit op vochtige, maar voedselarme gronden zoals veen-, zand en moerasgronden. De dopheide wordt maximaal 60 cm hoog en bloeit van juni tot oktober met dopvormige roze tot paarsgekleurde bloempjes welke iets groter zijn dan de bloemetjes van de struikheide. De bloei van de dopheide begint dus al voordat de struikheide bloeit. Dophei is interessant voor de macrofotograaf, want het heideblauwtje (Plebejus argus) is een vlinder die vooral op vochtige heide kan worden aangetroffen.

Locatie keuze en voorbereiding

Mooie landschapsfoto’s zijn vaak het resultaat van een goede voorbereiding, zowel vooraf als in het veld. Voordat je kan fotograferen moet er eerst besloten worden waar je de foto’s gaat maken. Misschien heb je al een favoriet stukje hei. Zo niet, dan geeft het artikel ‘De 16 mooiste heidegebieden van Nederland’ al een aantal mooie suggesties. Andere sites waar je inspiratie kunt opdoen zijn bijvoorbeeld de websites van Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer. Zelf geef ik de voorkeur aan een gebied dichtbij huis. Dit heeft als voordeel dat je er vaak kan terugkeren, zodat je het gebied goed leert kennen en dat je snel kan inspelen op veranderende weersomstandigheden.

Wanneer de locatie is bepaald, verken je deze van te voren en ga je opzoek naar scenes die goed zouden kunnen werken. Dit kun je prima overdag doen, zonder al je fotospullen, tijdens een wandeling door het gebied. Let tijdens zo’n wandeling extra op zaken die je aandacht trekken, bijvoorbeeld op karakteristieke solitaire bomen, vennen of fraaie bospaadjes. Kijk ook goed waar delen van de heide extra mooi in bloei staan en waar nog niet. Probeer ook in te schatten waar de zon op- en ondergaat wanneer je een situatie met potentie gevonden hebt. En maak desnoods een testfoto met je telefoon, om te zien wat wel en niet werkt qua compositie.

Vorm een idee

Nu je een plek gevonden hebt met fotopotentie, probeer je je voor te stellen hoe de uiteindelijke foto er uit zou moeten zien. Vraag jezelf af welke weersomstandigheden ideaal zijn? Is dat een imposante wolkenlucht of heb je nevel of mist nodig om een dromerige sfeer te creëren? En welk licht heb je nodig? Is dat strijklicht van opzij, om goed alle structuren in het landschap te accentueren? Of zou tegenlicht juist beter werken? En is de locatie het meest geschikt voor zonsopkomst of voor zonsondergang? Denk na over de compositie en vraag je af welke brandpuntsafstand hier het beste zou werken. Of je in- of uitzoomt beïnvloedt namelijk sterk hoe het eindbeeld eruit komt te zien, zoals ik ook beschreven heb in het artikel ‘ To zoom or not to zoom, that’s the question’.

Door goed van te voren over bovenstaande zaken na te denken en je een zo gedetailleerd mogelijke voorstelling te maken vergroot je de kans op succes. Zo’n voorgesteld beeld zou er als volgt uit kunnen zien. Onderaan de foto is een opvallend element in de voorgrond te zien. Dit kan een extra opvallend bloeiend heide struikje zijn waar het licht mooi op valt. Maar ook een tak of jonge den kan hiervoor goed werken. Vervolgens leidt een egaal bloeiend stuk hei naar een grillig gevormde boom als rustpunt voor het oog, op een derde aan de bovenkant van het beeld. Het bovenste deel wordt in beslaggenomen door een mooi gekleurde lucht. Verder is er wat nevel of mist wat veel sfeer toevoegt aan het landschap.

Uitvoering

Nu je de foto zo goed mogelijk gevisualiseerd hebt is het afwachten op je ideale omstandigheden. Hiervoor zijn diverse websites en Apps te raadplegen. Websites die ik zelf veel raadpleeg zijn onder andere Buienradar en Accuweather. Veel gebruikte Apps zijn Sun Surveyor voor het bepalen voor de positie van de zon en Clear Outside en Windy voor de weersverwachting.

Zorg dat je vroeg aanwezig bent en lang blijft wanneer je daadwerkelijk gaat fotograferen. Zo heb je de tijd om ter plaatse je voorgestelde beeld nog iets bij te sturen wanneer dat nodig is. Daarnaast kan de lucht onder sommige omstandigheden kleuren lang voor zonsopkomst of laat na zonsondergang. De roze en paarse tinten die dan in de lucht aanwezig kunnen zijn, vormen een mooi geheel met de kleur van de bloeiende heide.

Tot slot

De bloeiende hei is schitterend om te zien, maar gelukkig biedt de hei het hele jaar door fotografische mogelijkheden. Bedenk je eens hoe de heide eruit ziet in de winter wanneer deze bedekt is onder een dun laagje rijp of met sneeuw. En in sommige gebieden staan krenteboompjes die in het voorjaar prachtig bloeien. Ook dan is het de moeite waard om naar de heide te gaan en ze op de foto te zetten. Het loont om geduldig te zijn en om door te zetten. Soms moet je lang wachten op de ideale omstandigheden en soms is het nodig om vaker terug te keren alvorens je het gewenste beeld gemaakt hebt. Wees flexibel wanneer de omstandigheden toch anders blijken te zijn dan verwacht. Volg het licht, probeer nieuwe dingen of onderzoek een gedeelte van het gebied wat je nog niet zo goed kent. Wie weet levert je dat verrassende nieuwe beelden op. Als het na gedegen voorbereiding en doorzetten toch lukt om je idee om te zetten in het perfecte plaatje, geeft dat extra veel voldoening.