Magie in het bos!
De zomer kenmerkt zich door lange dagen, veel zonneschijn en zodoende vaak heel hard licht tijdens de daglichtperiode. Absoluut geen ideale omstandigheden voor het maken van sfeervolle beelden. De beste “fotografietijd” in juni en juli is naar mijn mening tussen 21 en 06 uur. De lange schemering in de nachten, lichtende nachtwolken aan de hemel, zeevonk langs de kust en andere mooie lichtverschijnselen doen zich met regelmaat voor. Maar er is nog een ander heel bijzonder natuurverschijnsel dat in het donker te bewonderen valt. Die plekjes moet je echter wel kennen, want het voorkomen ervan is zeer beperkt.
Vliegende lampjes
Rondom de langste dag van het jaar zijn er weer zeldzame vuurvliegjes te bewonderen in enkele fraaie bosgebieden van Nederland. Het worden vuurvliegjes genoemd, maar echte vliegjes zijn het overigens niet. Het gaat om een soort kleine kevertjes (glimwormen) waarvan het kontje rond de langste dag van het jaar een helder geel/groen licht afgeeft, maar wel uitsluitend tijdens de schemering.
In bossen begint dat overigens al veel vroeger dan in buitengebieden, dus dat is zeker iets om rekening mee te houden. En wanneer het te donker wordt (gemiddeld ruim een uur na zonsondergang) verdwijnen de vuurvliegjes weer net zo snel als ze zijn gekomen. Hierbij is een duidelijke rolverdeling: de mannetjes vliegen massaal rond, terwijl vrouwtjes al lichtgevend op de grond of in het struikgewas wachten tot een mannetje bij hen neerdaalt. Dit geeft een schitterend en magisch schouwspel in de vrije natuur!
Ronduit zeldzaam in Nederland
De vuurvliegjes komen echter op slechts een paar specifieke plaatsen in Nederland voor, in elk geval met noemenswaardige aantallen. Hotspots bevinden zich in het Rijk van Nijmegen en verschillende bossen van Zuid-Limburg en dat heeft een reden. Strikte voorwaarde is namelijk dat de toplaag waar ze het hele jaar in verblijven stabiel is. Dieren (zoals wilde zwijnen) die de aarde omwoelen zijn dus direct funest voor deze beestjes, want dan sterven ze.
Doordat de paringstijd rond de langste dag iedere keer maximaal wordt benut, blijft de populatie hiermee vrij gemakkelijk in stand. Alsof ze zich bewust zijn van de kalender verschijnen de eerste exemplaren ieder jaar praktisch op dezelfde dag en ook is het elke keer dezelfde periode waarin ze weer verdwijnen. Ik volg deze beestjes inmiddels een jaar of 10 en er is nog geen enkele keer voorgekomen dat ze in een totaal andere periode ineens tevoorschijn zijn gekomen. Het geeft dus erg veel zekerheid voor de fotograaf om er sfeervolle beelden van te maken. Maar dat fototechnische gedeelte is nog niet zo eenvoudig.
Fotografisch grote uitdaging
Het fotograferen van vuurvliegjes is allesbehalve eenvoudig. Om foto’s een beetje leuk eruit te laten zien moet je sowieso stacken, want met 5 tot 10 vuurvliegjes per opname spreekt het in een vrij uitgebreid landschap niet echt aan. De lampjes mooi vastleggen is het meest ingewikkelde onderdeel.
Er zijn twee varianten van vuurvliegjes vastleggen met een spiegelreflexcamera: met een korte en een lange sluitertijd in combinatie met zeer hoge ISO-waarden. Met gebruik van de korte sluitertijd krijg je de vuurvliegjes als kleine geel/groene stippen op beeld, zoals ze er in het bos eigenlijk ook uitzien. Maar alleen met een ISO van 7000 of hoger (en een laag diafragma), omdat de lampjes nou ook niet zo fel zijn. Door middel van een lange sluitertijd pakt de camera gedurende 10-15 seconden het licht uit de omgeving op, waardoor je felgekleurde sporen op foto krijgt. Je kunt dan gerust een veel lagere ISO toepassen. Ook die weergave is natuurlijk fraai, maar geeft niet helemaal weer hoe het in realiteit eruit ziet. Het is net waar je eigen persoonlijke voorkeur ligt.
De hoofdfoto bij dit artikel betreft een stack (stapeling) van 57 opnames van afgelopen juni 2023. Iedere foto heeft een sluitertijd van 1/60 op ISO-20,000, vastgelegd gedurende 3 minuten met elk een tussentijd van enkele seconden. Voorgaande jaren gebruikte ik altijd een lange sluitertijd, waarmee je dan dus die groene sporen op de foto krijgt wanneer de vuurvliegjes de lens passeren. Maar dit effect met ‘stippen’ geeft het beeld ter plaatse misschien nog wel mooier weer! Zoals het in werkelijkheid er ook uitziet. Een wonderbaarlijke verschijning.
