Menu

Onderdeel van Pixfactory

Het toverwoord is zeggingskracht

De beste foto’s zijn foto’s die je op een of andere manier raken en waar je langer naar kijkt. Een mooie term daarvoor is zeggingskracht. Maar wat is dat nou precies en hoe kun je dergelijke foto’s maken?
Een onscherpe foto van een wolf achter een hek. Dit is een foto met een boodschap. Ben je voor of tegen de wolf? Voor een beperkte scherptediepte is een grote diafragma opening gebruikt. Om de wolf wat dreigender te maken, is de foto omgezet in ZW. 155mm, 1/500s bij f2.8; ISO 1600.
Een onscherpe foto van een wolf achter een hek. Dit is een foto met een boodschap. Ben je voor of tegen de wolf? Voor een beperkte scherptediepte is een grote diafragma opening gebruikt. Om de wolf wat dreigender te maken, is de foto omgezet in ZW. 155mm, 1/500s bij f2.8; ISO 1600. Fotograaf: Rob Blanken

Zeggingskracht

Zeggingskracht is samen te vatten als ‘alles wat een foto met je doet’. Een foto met zeggingskracht kan emoties oproepen (zoals blijdschap, verbazing, bewondering, boosheid, verdriet e.d.) of een boodschap in zich hebben. Zeggingskracht kan ook betekenen dat een foto verwarring zaait of interesse oproept. Een foto waaraan je je ergert is op een bepaalde manier ook een foto met zeggingskracht. Foto’s met zeggingskracht zijn dus foto’s die opvallen omdat ze bewust of onbewust iets met je doen. Ze worden met aandacht bekeken en dat willen we natuurlijk allemaal graag met onze foto’s bereiken.

Fotograaf vs. kijker

Een goede fotograaf heeft met zijn/haar foto een zekere bedoeling. Denk aan het oproepen van een emotie oproepen of het meegeven van een boodschap. Hij/zij probeert dat zo goed mogelijk in de foto vast te leggen. Anders geformuleerd, de fotograaf probeer zijn/haar foto een bepaalde zeggingskracht mee te geven. Hoe beter dat lukt, hoe beter de foto. De kijker interpreteert de foto, hij/zij voelt bij het bekijken een bepaalde emotie, raakt mogelijk geïnteresseerd of ergert zich juist. De foto doet iets met de kijker. Dat zal niet bij iedere kijker hetzelfde zijn en ook niet altijd overeenkomen met de bedoeling van de fotograaf.  Juist dat maakt foto’s met veel zeggingskracht interessant.

Een close up van een huisspin. De foto is gemaakt om de fragiliteit en schoonheid van de spin te benadrukken. Een kijker met arachnofobie zal een heel andere mening hebben. 70mm, 1/30s bij f/14; ISO 400, 2 stop overbelicht. In de nabewerking omgezet in ZW om de details beter te laten zien.
Een close up van een huisspin. De foto is gemaakt om de fragiliteit en schoonheid van de spin te benadrukken. Een kijker met arachnofobie zal een heel andere mening hebben. 70mm, 1/30s bij f/14; ISO 400, 2 stop overbelicht. In de nabewerking omgezet in ZW om de details beter te laten zien. Fotograaf: Rob Blanken

Welke stappen

Om een foto met zeggingskracht te maken moet je een aantal stappen doorlopen: 1. Bepalen welke bedoeling je met de foto hebt. 2. Nadenken over de vormgeving. 3. Bedenken welke techniek je moet toepassen om het idee en de erbij passende vormgeving te realiseren en om dezelfde reden. 4. De juiste nabewerking uitvoeren. Dus niet klakkeloos op de ontspanknop drukken maar eerst nadenken en ook (min of meer bewust) je gevoel mee laten spelen in het te maken beeld.

Ontwikkel een idee

Allereerst moet je nadenken over de bedoeling die je met je foto hebt. Je moet dus een idee ontwikkelen. Wat is daarvoor nodig? Een creatief brein en fantasie zijn natuurlijk heel handig maar met kennis en visie kun je ook een heel eind komen. Zelf vraag ik me voor het ontwikkelen van een idee ook altijd af wat mijn gevoel bij een bepaald onderwerp is en welke emotie het onderwerp bij me oproept. Die emotie, dat gevoel probeer ik in de foto weer te geven en over te brengen op de kijker. Sommige ideeën kun je vooraf ontwikkelen maar soms moet een idee ter plekke ontstaan. Dat laatste is het lastigste, vaak ben je dan vooral bezig met de technische aspecten van de foto. Heel goed werkt een langer project aan de hand van een vooraf bedacht thema. De gemaakte foto’s hebben dan onderlinge samenhang wat de foto’s versterkt.

Een close-up van een stukje biofilm op kwelwater, ongeveer 3 x 5 cm. Je kunt de foto ook interpreteren als een opname vanuit de ruimte van een rivierdelta. Een serie van dergelijke foto’s is gebruikt voor een expositie over de ‘schoonheid van Mars’, kort nadat NASA hun foto’s van Mars hadden gepubliceerd. 105mm, 1/15s bij f/18; ISO 500.
Een close-up van een stukje biofilm op kwelwater, ongeveer 3 x 5 cm. Je kunt de foto ook interpreteren als een opname vanuit de ruimte van een rivierdelta. Een serie van dergelijke foto’s is gebruikt voor een expositie over de ‘schoonheid van Mars’, kort nadat NASA hun foto’s van Mars hadden gepubliceerd. 105mm, 1/15s bij f/18; ISO 500. Fotograaf: Rob Blanken

Vormgeving

Als je een idee hebt, moet je dat verder uitwerken. Dan moet je nadenken over de vormgeving. Welke beeldelementen gaan onderdeel uitmaken van de foto en welke beeldtaal ga je gebruiken? Welke compositie pas je toe? Voor welke belichting en lichtval kies je? Low key, normaal of juist high key? Tegenlicht? Fotografeer je in ZW of juist kleur? Gebruik je warme of koele kleuren? Pas je een creatieve techniek toe? Je persoonlijke stijl speelt hierin een belangrijke rol. Al deze zaken bepalen in hoge mate of je de beoogde bedoeling van je foto daadwerkelijk realiseert.

Een foto van een doorgezaagde stam. Ik zie er een verontwaardigde man in. De belangrijkste beeldelementen zijn de ‘opvallende ogen en de bozige mond’. De foto is gebruikt bij een kritisch stuk over de agrarische sector. 105mm, 1,0s bij f/8.0; ISO 320. Koele witbalans en er werd bewust stevig overbelicht.
Een foto van een doorgezaagde stam. Ik zie er een verontwaardigde man in. De belangrijkste beeldelementen zijn de ‘opvallende ogen en de bozige mond’. De foto is gebruikt bij een kritisch stuk over de agrarische sector. 105mm, 1,0s bij f/8.0; ISO 320. Koele witbalans en er werd bewust stevig overbelicht. Fotograaf: Rob Blanken

Techniek

De volgende stap is nadenken over de toe te passen techniek. Welke lens ga je gebruiken, welke sluitertijd en welk diafragma? Ga je filters toepassen, gebruik je een flitser? Als je de techniek van het fotograferen goed beheerst, ben je in staat al je aandacht te geven aan het idee en de vormgeving van je foto en volgen technische keuzes min of meer automatisch.

Een sfeerfoto van een vliegende kroeskoppelikaan. De foto wordt vooral gekenmerkt door beweging en kleur. De pelikaan is nauwelijks herkenbaar maar toch werd de foto bovengemiddeld goed gewaardeerd op Facebook. 100mm, 1/13s bij f/8.0; ISO 250, 2/3 stop overbelicht.
Een sfeerfoto van een vliegende kroeskoppelikaan. De foto wordt vooral gekenmerkt door beweging en kleur. De pelikaan is nauwelijks herkenbaar maar toch werd de foto bovengemiddeld goed gewaardeerd op Facebook. 100mm, 1/13s bij f/8.0; ISO 250, 2/3 stop overbelicht. Fotograaf: Rob Blanken

Nabewerking

Met goede nabewerking kun je de zeggingskracht van je foto beslist versterken. Sommige natuurfotografen zijn erg terughoudend met de nabewerking maar bedenk dat ook in de tijd van de analoge fotografie en de DOKA al stevig werd gemanipuleerd om een beoogd resultaat te bereiken.

De inhoud van de braakballen van een kerkuil. Het dieet van ongeveer een maand. De kerkuil is een goede ‘ongedierte’ bestrijder maar de fotograaf vindt ook zielig voor al die muizen. De schedeltjes heb ik uit de braakballen gehaald, schoongemaakt en gebleekt. Daarna gefotografeerd op een witte ondergrond en in de nabewerking omgezet in een ZW-negatief. Daardoor lijkt het een beetje op een röntgenfoto. 105mm, 1/4s bij f/11; ISO 200.
De inhoud van de braakballen van een kerkuil. Het dieet van ongeveer een maand. De kerkuil is een goede ‘ongedierte’ bestrijder maar de fotograaf vindt het ook zielig voor al die muizen. De schedeltjes heb ik uit de braakballen gehaald, schoongemaakt en gebleekt. Daarna gefotografeerd op een witte ondergrond en in de nabewerking omgezet in een ZW-negatief. Daardoor lijkt het een beetje op een röntgenfoto. 105mm, 1/4s bij f/11; ISO 200. Fotograaf: Rob Blanken
Een foto van de biofilm op kwelwater. De bladeren van de gele lis lijken op een uitgestoken tong, ‘lekker puh’. Het verschil in kleur versterkt het beeld. De foto kan worden gebruikt in de discussie over ‘anders mogen en willen zijn’. 105mm, 1/160s bij f/11; ISO 640. In de nabewerking werd gekozen voor een vierkante uitsnede om het ‘lekker puh’ effect te versterken.
Een foto van de biofilm op kwelwater. De bladeren van de gele lis lijken op een uitgestoken tong, ‘lekker puh’. Het verschil in kleur versterkt het beeld. De foto kan worden gebruikt in de discussie over ‘anders mogen en willen zijn’. 105mm, 1/160s bij f/11; ISO 640. In de nabewerking werd gekozen voor een vierkante uitsnede om het ‘lekker puh’ effect te versterken. Fotograaf: Rob Blanken
Een vrolijke uitsmijter. Dit is een foto van de kristallen van aminozuren. Wat roep de foto bij je op? Ik word er vrolijk van en vind de complexiteit fascinerend. Jij ook? 30mm, f/5.6 bij 1/10s, ISO 200. Vergrotingsfactor 3x.
Een vrolijke uitsmijter. Dit is een foto van de kristallen van aminozuren. Wat roep de foto bij je op? Ik word er vrolijk van en vind de complexiteit fascinerend. Jij ook? 30mm, f/5.6 bij 1/10s, ISO 200. Vergrotingsfactor 3x. Fotograaf: Rob Blanken

Het geeft veel voldoening als het lukt om een foto te maken met veel zeggingskracht.

Uitstekende boeken over dit onderwerp zijn Grip op creativiteit van Bart Siebelink en Van maken tot raken van Diana Bokje.

 

15 reacties

  1. bedankt Rob voor deze mooie tutorial en prachtige beelden. Ik herken het ook zoals ik je heb mogen leren kennen bij de kroeskoppelikanen. Altijd bezig met wat je in beeld wil brengen, op welke wijze. Daarbij buiten de normale paden treden en blijven slijpen tot je de beelden hebt die je zoekt. In het moment zelf op een nieuwe plek, maar ook in je projecten van jaren waarin je je technieken perfectioneert. Heel inspirerend.

  2. Een inspirerende tutorial Rob. Als je foto’s ziet die veel zeggingskracht hebben herken je de boodschap vaak wel. Waar je als kijker niet bij stilstaat is welk proces er aan het maken van de foto vooraf gaat. Dat heb je in dit artikel mooi beschreven. Ik denk dat het met mij weer voor veel mensen een eyeopener is.

    1. Dank je Peter. Soms duurt dat proces een hele tijd maar vaak ook maar heel even. Eigenlijk is het meer een werkwijze en bewust fotograferen. Groet Rob

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

15 reacties

  1. bedankt Rob voor deze mooie tutorial en prachtige beelden. Ik herken het ook zoals ik je heb mogen leren kennen bij de kroeskoppelikanen. Altijd bezig met wat je in beeld wil brengen, op welke wijze. Daarbij buiten de normale paden treden en blijven slijpen tot je de beelden hebt die je zoekt. In het moment zelf op een nieuwe plek, maar ook in je projecten van jaren waarin je je technieken perfectioneert. Heel inspirerend.

  2. Een inspirerende tutorial Rob. Als je foto’s ziet die veel zeggingskracht hebben herken je de boodschap vaak wel. Waar je als kijker niet bij stilstaat is welk proces er aan het maken van de foto vooraf gaat. Dat heb je in dit artikel mooi beschreven. Ik denk dat het met mij weer voor veel mensen een eyeopener is.

    1. Dank je Peter. Soms duurt dat proces een hele tijd maar vaak ook maar heel even. Eigenlijk is het meer een werkwijze en bewust fotograferen. Groet Rob

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: