De grote gele kwikstaart: Overwinteraar en wintergast in Nederland

In Limburg overwinteren in zachte winters aanzienlijke aantallen

De grote gele kwikstaart, wetenschappelijk bekend als Motacilla flava, is een levendige vogel die behoort tot de familie van de kwikstaarten. De vogel staat bekend om zijn opvallende gele kleur en zijn opgewekte gedrag. Zo gaat zijn staartje bijna voortdurend op en neer. In de lente en zomer zijn ze vooral te vinden langs snelstromende beekjes, rivieren en weilanden, waar ze hun nesten bouwen en zich voeden met insecten. In de wintermaanden trekken de meeste grote gele kwikstaarten weg naar het zuiden, tot aan de Pyreneeën. Een aantal echter trotseert in Nederland de kou. In Limburg overwinteren in zachte winters zelfs aanzienlijke aantallen, ten dele eigen broedvogels.

In de buurt van water

Woonachtig in Midden-Limburg heb ik de afgelopen jaren inderdaad meerdere grote gele kwikstaarten in de winter gezien en zelfs tweemaal op de foto kunnen zetten. In beide gevallen zag ik de vogels in de buurt van water.

Tussen de ijsschotsen

De eerste keer dat ik een grote gele kwikstaart op de foto zet heeft het de week ervoor hard gevroren. Omdat het water in het moerasgebied waar ik rondstruin flink zakt en de dooi is ingetreden, hoor ik met regelmaat het harde kraken van het scheurende ijs. Speurend naar bijzondere ijsstructuren is daar opeens een gele verschijning. Het opvallende gele verenkleed steekt helder af tegen het winterse landschap en maakt dat de kwikstaart goed opvalt, zelfs op een afstand. Al snel herken ik de vogel aan zijn typische lopen en het op en neer bewegen met zijn staart. Het is een kwikstaart, een grote gele nog wel. Gelukkig staat de camera goed ingesteld en kan ik de vogel uit de hand meteen fotograferen. Best grappig en gedurfd zoals hij tussen de ijsschotsen hipt.

Tweede fotoserie

De tweede keer dat ik een grote gele kwikstaart kan fotograferen zit ik ruim 3 kwartier te turen op het ven vanachter een vogelkijkwand. Ik hoop op een ijsvogel en goudvinken omdat ik die daar al regelmatig heb gezien. Echter, op drie kool- en pimpelmezen na zijn er tot dan geen vogels te bekennen. Maar plotseling is daar weer die gele verschijning. Weer heb ik meteen door dat het om een grote gele kwikstaart gaat. Steunend op een pittenzak steekt de lens uit het gat in de wand en kan ik de vogel ongestoord fotograferen. De autofocus verkiest de takken in de buurt boven de vogel. Snel schakel ik daarom over op punt-autofocus in plaats van breed. Met het kleine vierkantje op de vogel gericht stelt de camera nu gemakkelijk scherp. Met de autofocus knop ingedrukt blijft de focus nu op de vogel ook al verander ik mijn compositie. Ik kies voor het grootste diafragma, f6.3, en auto ISO. Met relatief donker water in de achtergrond vind ik een belichtingscorrectie niet nodig. Met de stabilisatie op de lens op ‘aan’, beperk ik de sluitertijd tot 1/640 sec. wat weer zorgt voor een relatief lage ISO-waarde. Dat is een voordeel omdat ik nu al weet dat ik de foto’s ga bijsnijden.

Aan de poets

De komende 10 minuten blijft de kwikstaart op dezelfde tak zitten en loopt af en toe een stukje verder. Blijkbaar voelt hij zich volkomen op zijn gemak want zijn verenkleed krijgt een flinke poetsbeurt. Juist dit soort taferelen zijn leuk om te observeren en te fotograferen. Met de ontspanknop op Hi-speed maak ik meerdere foto’s van het poetsen. Met name op de momenten dat de vogel vreemde poses aanneemt, houd ik de ontspanknop ingedrukt.

Gevlogen

Niet veel later vliegt hij er vandoor en zie ik hem niet meer terug. Ook de ijsvogel en de goudvink blijven weg net als de beloofde zon. Na twee en een half uur houd ik het voor gezien. ‘Het’? Nou ja, het aantal gespotte vogels die ochtend kan ik op een hand tellen maar die ene grote gele kwikstaart maakt wel heel veel goed.