Boek nu je ticket voor PiXperience 2023

Boomhommel

luc hoogenstein
2 februari 2023

1 reactie

Als in februari de zon schijnt, de temperatuur aangenaam begint te worden en de sneeuwklokjes en boerenkrokussen bloeien, dan komen ook de eerste boomhommels tevoorschijn. Traag vliegen de dikke koninginnen van bloem naar bloem om zich tegoed te doen aan nectar en stuifmeelkorrels. Want voeding betekent energie, en energie gaan ze hard nodig hebben om een nest te bouwen en een kolonie te stichten.

Boomhommels zijn eenvoudig te herkennen. Het borststuk is warm bruin behaard, de punt van het achterlijf is wit en de rest van het lijf is zwart. Het is een van de eerste soorten die in het voorjaar verschijnt, meestal vanaf half februari. Je kunt ze zien tot in oktober. In de loop van het jaar kunnen de bruine haren op het borststuk verdwijnen waardoor soms enkel zwarte beharing overblijft. De dikke koninginnen onderscheiden zich van de werksters en mannetjes door hun veel grotere formaat. Een koningin kan zo’n 2,2 cm groot worden, terwijl de werksters en mannetjes maximaal anderhalve centimeter groot zijn. De eerste generatie werksters is ook makkelijk te herkennen: ze zijn relatief klein. Ze zijn meestal nog geen centimeter groot. Mannetjes hebben soms een bruin begin van het achterlijf.

De naam geeft het al weg: nesten van boomhommels vind je vaak in boomholtes zoals spechtengaten en afgescheurde takken, maar ook nestkasten van bijvoorbeeld koolmezen worden soms door de hommels bezet. Hiermee onderscheiden boomhommels zich van vrijwel alle andere hommelsoorten in Nederland, die een nest in de grond hebben. In tegenstelling tot de meeste soorten hommels kunnen boomhommels vrij agressief reageren wanneer je te dicht in de buurt van het nest komt. Rondvliegende koninginnen zullen je geen kwaad doen. Die hoeven immers geen nest te verdedigen, maar moeten er eerst eentje zien te maken. De koninginnen vliegen tot in april, daarna verdwijnen ze in hun nest. Vanaf begin april vliegen de eerste werksters, en vanaf eind april komen de eerste mannetjes tevoorschijn.

Boomhommel op zoek naar voedsel. Fotograaf: Luc Hoogenstein

Fototips

Als er een koningin in je tuin rondvliegt, observeer dan hoe ze vliegt en welke bloemen ze bezoekt. Kiest ze bijvoorbeeld krokussen uit, positioneer je dan naast een fotogenieke krokus en wacht totdat de hommel landt. Dat werkt beter dan achter het dier aanrennen.
Gebruik een macrolens om bloembezoekende hommels te fotograferen, maar doe dit niet bij een boomhommelnest. Om een boomhommelnest te fotograferen gebruik je een korte telelens zoals een 70-200mm-lens.
Hommels zijn het beste in de vroege ochtend te fotograferen. Ze zijn dan nog niet opgewarmd door de zon en zijn daardoor minder vliegerig.
Zet je belichting op neutraal of belicht iets onder als de hommel een groot deel van het beeld vult.
Neem de tijd als er een hommel voor je lens zit. Vaak klauteren ze onhandig over de bloem en duurt het soms even voordat ze goed in beeld zitten. Lukt het niet in één keer, geen zorgen: hommels onthouden waar ze voedsel vinden en zullen dus terugkeren naar je fotolocatie.
Boomhommel bedekt met krokus stuifmeel. Fotograaf: Luc Hoogenstein

Leefomgeving

In het verleden was de boomhommel een echte bosbewoner, maar tegenwoordig komen ze in heel Nederland voor. Boomrijke gebieden met veel bloemen blijven wel de voorkeur hebben, dus je zult ze minder vaak aantreffen in de weidegebieden van Friesland en het Groene hart. De beste kans op boomhommels heb je in parken en tuinen. Een echt favoriete plant hebben ze niet, behalve in het voorjaar: krokussen.