Volwassen raven zijn geheel zwart gekleurd, waar de naam ravenzwart vandaan komt. In het zonnetje kan het verenkleed een purperen glans hebben, enigszins te vergelijken met de glans van een spreeuw. Jonge raven zijn doffer gekleurd.
In de vlucht zijn raven makkelijk te onderscheiden van zwarte kraaien en kauwen. Ten eerste zijn ze een stuk groter, maar zonder referentiekader in de lucht is het soms lastig om de grootte goed in te kunnen schatten. Daarnaast hebben ze brede, puntige vleugels, een zeer forse snavel en een lange, wigvormige staart. Die staart is een van de beste kenmerken om een raaf van een zwarte kraai te onderscheiden. Zwarte kraaien hebben een rechte, afgeplatte staart. Let ook op de keelveren van de raaf, deze zijn vaak een beetje opgezet waardoor het lijkt alsof de vogel iets in zijn bek heeft.
Raven kun je het hele jaar door zien. Meestal gaat het om solitaire vogels of een paartje, maar je kunt het geluk hebben om (met name op de Veluwe) een grote groep raven te zien. Dit zijn jonge vogels die nog niet broeden. Zo’n groep wordt in het Engels een mob (vertaling: bende) genoemd. Deze mobs kunnen het leven van een overvliegende roofvogel behoorlijk onaangenaam maken door hem net zo lang lastig te vallen totdat hij hun domein verlaat.
De balts van de raaf begint vroeg. Tussen december en februari maken de vogels elkaar het hof door in de lucht buitelende capriolen uit te halen. Ook is hun kenmerkende roep dan vaak te horen, een diep “kor”. Vaak zie je in deze periode de twee vogels samen vliegen. Vanaf maart wordt het een stuk rustiger. Het vrouwtje zit op de eieren en het mannetje houdt zich stil.
Raven worden vooral aangetroffen op zandgronden. De Veluwe, Utrechtse Heuvelrug en Drenthe zijn bijvoorbeeld goede plekken om naar raven te zoeken. Sinds enkele jaren zijn raven ook weer teruggekeerd in de duinen, maar op de Waddeneilanden is het nog steeds een zeer zeldzame soort. Dat de raaf niet strikt gebonden is aan zandgronden wordt bewezen door het aantal raven dat tegenwoordig in de Oostvaardersplassen te vinden is. Ook in Polder Eemland, een laagveengebied, broeden raven.
