Grauwe gans

De grauwe gans (Anser anser) is een gans. Ja joh echt? Niet bepaald spannend, of wel? De meeste van ons zullen enthousiaste natuurfotografen zijn en geen doorgewinterde vogelaars, dus voordat je weg klikt: een gans herkennen is nog helemaal niet zo makkelijk. Je hebt namelijk de kolgans, brandgans, dwerg gans, roodhalsgans, toendrarietgans, grote Canadese gans, rotgans en nog veel meer! Ik zal jullie de omschrijving van deze soorten besparen, want dan wordt het een boekwerk. De grauwe gans is hoofdzakelijk lichtbruin met een roze of oranje snavel. Oranje is westelijk en roze betekent dat het een oostelijke ondersoort is van de grauwe gans. Ze wegen drie tot vier kilo en zijn 75 – 90 centimeter groot. De grauwe gans heeft stevige, roze poten midden onder het lichaam, waardoor ze goed kunnen lopen. Zeg je gans dan heb je het eigenlijk over het vrouwtje, mannetjes worden ook wel gent, ganzerik of gander genoemd. Verder herken je de grauwe ganzen aan de oranje oogring en een lichte onderkant, soms met zwarte vlekken op de buik. Let ook op de vleugels deze gaan van lichtgrijs naar donkergrijs met een duidelijke overgang. Er zijn ook verwilderde (grauwe) soepganzen, dit zijn gedomesticeerde ganzen die je kan aantreffen tussen wilde ganzen. Zo zijn er veel verschillende rassen ontstaan zoals de krulveergans of Twentse landgans.

Grauwe ganzen zijn watervogels en herbivoren, gespecialiseerd in grazen en daarom veel te vinden in agrarische, natte en open gebieden. Ze kunnen ook vanuit het water eten, bijvoorbeeld plantenwortels of jonge rietscheuten. Je vindt ze meestal ook in de buurt van water, dit kan een stadspark, in de uiterwaarden, of op de Veluwerandmeren zijn. Bij je vijvertje in de achtertuin zul je ze niet snel zien, ze hebben ruimte nodig.

Terug naar die prachtige ochtend. Sommige grauwe ganzen liggen te dobberen in grote groepen op het water, met hun kop naar achteren weggestopt in hun verenkleed. Anderen staan te doezelen en wakker te worden langs de kant. De vroege (ganzen)vogels zijn al opgevlogen naar de omliggende weilanden. Afgelopen nacht hebben ze in het midden van dit relatief kleine plasje geslapen om minder snel ten prooi te vallen aan een vos of ander roofdier. Binnen een paar uur grazen de meesten op de graslanden in de uiterwaarden rondom de IJssel. Ze eten niet voor niets met zo’n grote groep, hoe groter de groep des te minder risico voor een gans om gevaar te lopen. Er zijn bij elke groep een aantal grauwe ganzen die de functie hebben als bewaker om de omgeving in de gaten te houden, zodat de rest veilig kan eten. Bij de grote groepen kom je echter vaak niet in de buurt. Wanneer jij één stap zet, zetten zij er vijf. De grauwe ganzen in de stadsparken zijn vaak beter te benaderen. Echter in de broedtijd zijn sommigen bereid om uit te halen met hun vleugels. De genten strekken hun nek en komen blazend en gakkend op je afgestormd. Een traumatische ervaring voor een kind lijkt me, ik denk dat ik het heb verdrongen… Vooral van eind februari tot eind juni kunnen ze erg waaks en aanvallend reageren, dit doen ze om hun kroost te beschermen tegen gevaar. Het scheelt ze hebben maar één legsel per jaar. Na een maand komen de eieren uit en na ongeveer acht maanden functioneren ze zelfstandig en kan een gans uiteindelijk wel dertig jaar worden.

De dag in Havikerwaard is voorbijgevlogen en de avond nadert, nu wordt het nog interessanter. Er ontstaat een prachtige wolkenlucht tijdens de zonsondergang. De hele dag ervaar je al de vogeltrek van grauwe ganzen die komen overwinteren in ons landje. De grauwe gans is een deeltrekker, dat betekent dat een deel ervan in hun broedgebied blijft. In de winter krijgen we grauwe ganzen uit het noorden en oosten op bezoek en groeit het aantal ganzen in ons land flink, maar je ziet de grauwe gans jaarrond. Wanneer de zon ondergaat dan wordt het een magisch spektakel, honderden vliegen er die avond langs. De ene keer een V-vorm van tien stuks en de andere keer honderden in een perfecte V-formatie. Ze vliegen in een V-vorm om energie te besparen. De achterste vangt het minste wind, de voorste het meest, maar door onderling te wisselen komen ze het verst en behalen ze snelheden tot wel 46 kilometer per uur. Vlieg je als gans alleen dan vang je te veel wind en wordt de tocht veel te zwaar. Vergelijk het met wielrenners, die doen het precies zo!