Menu

Onderdeel van Pixfactory

Hoornaarvlinder

Mimicry is een evolutionaire aanpassing van een dier of plant om enorm veel op een ander dier of plant te lijken dan wat je op basis van toeval zou kunnen verwachten en betekent letterlijk nabootsen. Het is een ontzettend efficiënte manier om te voorkomen dat je opgegeten wordt door een roofdier. Een van de meesters in het nabootsen van een ander, veel beruchter insect is de hoornaarvlinder. Deze vlinder lijkt sterk op, je raadt het al, de hoornaar. Er zijn maar weinig dieren die een hoornaar aan durven te vallen en daar maakt de hoornaarvlinder handig gebruik van.
Hoornaarvlinder, staring at you.
Hoornaarvlinder, staring at you. Fotograaf: Luc Hoogenstein

Hoornaarvlinders zijn, in tegenstelling tot de meeste nachtvlinders, overdag actief. Het zijn grote vlinders met het formaat van een hoornaar. De hoornaarvlinder heeft een aantal kenmerken waardoor ze sterke gelijkenis vertoont met de hoornaar. Ten eerste het geelzwart gebandeerde, dikke achterlijf. Hoornaarvlinders zijn echter feller geel gekleurd dan hoornaars. Daarnaast hebben de vlinders, net als wespen, vier doorzichtige vleugels. Hoornaarvlinders hebben geen wespentaille.

Parende hoornaarvlinders.
Parende hoornaarvlinders. Fotograaf: Luc Hoogenstein
Hoornaar, bovenaanzicht. Let op het zwart-rode borststuk
Hoornaar, bovenaanzicht. Let op het zwart-rode borststuk. Fotograaf: Luc Hoogenstein

Hoornaarvlinders paren lang op de stam van de boom. Na de paring laat het vrouwtje de eitjes op de grond vallen bij een populier. De jonge rupsjes werken zich snel een weg naar binnen en leven vervolgens twee tot drie jaar in de wortels van de boom. Je kunt aan de voet van populieren soms een duidelijk rond gaatje vinden. Dit is de plek waar de rups naar buiten is gekomen om te verpoppen. Vanaf half mei komen de eerste volwassen vlinders uit de pop tevoorschijn.

Hoornaarvlinders op een van hun favoriete bomen, de grauwe abeel
Hoornaarvlinders op een van hun favoriete bomen, de grauwe abeel. Fotograaf: Luc Hoogenstein

De grootste kans om een hoornaarvlinder te vinden is door populieren af te speuren. Vanaf half mei tot in augustus zitten de vlinders vaak aan de voet van een populierenstam. Let ook op witte en grauwe abeel. Deze bomen behoren ook tot de populieren en zijn eveneens geschikt om hoornaarvlinders op te vinden. Je ziet ze alleen bij toeval op bloemen zitten. Omdat deze vlinders geen goed ontwikkelde roltong hebben, hebben ze daar niets te zoeken. Vliegend worden hoornaarvlinders zelden gezien. Zelf heb ik er ooit eentje waargenomen die tussen de grasstengels vloog aan de voet van een witte abeel. In eerste instantie dacht ik dat het om een jagende hoornaar ging. De langzame, zoekende manier van vliegen was vrijwel identiek aan de vlucht! Pas toen de vlinder op een boom landde wist ik zeker dat het om een hoornaarvlinder ging.

Fototips

  • Timing is alles. Het beste is de (vroege) ochtend, als de dieren nog niet volledig opgewarmd zijn. Je ziet ze dan zitten aan de voet van een boom.
  • Ga zoeken bij losstaande populieren of bij populierenlanen. Deze bomen staan vaak in de zon, wat voor de vlinders gunstig is om snel op te warmen
  • Soms gebruiken de vlinders ook wilgen. Let bij solitaire wilgen of knotwilgen dus ook op hoornaarvlinders.
  • Benader hoornaarvlinders rustig. Een rustende hoornaarvlinder is niet geneigd om snel weg te vliegen, maar als je te abrupt beweegt vliegen ze alsnog weg.
  • Gebruik een macrolens of (beter nog) een telezoomlens om te voorkomen dat je al te dicht op het dier moet kruipen voor een goede foto.
  • Gebruik de fraai getekende bast van de populier als achtergrond. De vlinder hoeft niet altijd groot in beeld te zijn om een verhalende foto te maken.

Juni en begin juli zijn de beste maanden om hoornaarvlinders te fotograferen.

Leefomgeving

Hoornaarvlinders vind je in lanen met populieren en abelen

Vindtijd

De volwassen dieren vliegen van half mei tot in augustus

Meer weten?

Bescherming

Niet beschermd

Kwetsbaarheid

Staat op de Rode lijst vermeld als kwetsbaar

Verspreidingskaart

En dan nog dit!

De hoornaarvlinder lijkt niet alleen qua kleurenpracht op de hoornaar. Zelfs in zijn gedrag imiteert ze de wesp. Een op een boomstam zittende hoornaar kan zich op een typische wespachtige manier schokkerig bewegen als ze worden verstoord. Hoornaarvlinders hebben zelfs dit gedrag overgenomen. Een mooi staaltje gedragsmimicry!

8 reacties

  1. Hoop niet dat deze vlinders straks doodgeslagen worden omdat men denkt dat het hoornaars zijn, zo zonde. Ik heb er nog nooit eentje gezien. Helaas zijn er veel mensen die insecten haten en alles doodslaan en doodtrappen wat ze tegen komen.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

8 reacties

  1. Hoop niet dat deze vlinders straks doodgeslagen worden omdat men denkt dat het hoornaars zijn, zo zonde. Ik heb er nog nooit eentje gezien. Helaas zijn er veel mensen die insecten haten en alles doodslaan en doodtrappen wat ze tegen komen.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: