Smaragdlibel, een juweel onder de libellen

Zo zeldzaam als zijn naamgevende edelsteen is hij niet. Zo groen is hij echter wel! Een glimmend juweel in rietkraag en bosrand: de smaragdlibel.
Fotograaf: Chris Ruijter

De smaragdlibel is een libel uit de familie van de glanslibellen, waaronder ook een aantal wat minder algemene soorten behoren. In drie van de vier windstreken in Nederland (zuid, noord en oost) is hij vrij algemeen. In het vierde, het westen, is hij echter een stuk zeldzamer. Het is een van de vroegste libellen van het jaar en ze beginnen zo half april met uitsluipen. Je kunt ze dan vinden, soms en masse, in rietkragen en struwelen die dicht bij het water staan of er overheen hangen. Doordat het in het vroege voorjaar vaak nog wat kouder is, heb je, als je een exemplaar gevonden hebt, ruim de tijd om deze te bewonderen en te fotograferen, want het proces van uitsluipen is grotendeels afhankelijk van temperatuur.

Alle libellen komen anders gekleurd uit hun oude larvale huid (exuvium) dan dat ze er uiteindelijk uit komen te zien. Maar de smaragdlibel spant daarbij voor mij de kroon. Semi-transparant en bruin als afwaswater kruipt hij uit zijn oude ik. Al snel verraadt echter een paarsroze, metalige gloed dat het hierbij niet zal blijven. Waarom eerst deze kleur naar voren komt is mij een raadsel, want al snel transformeert het paars richting een rijke tint groen. De glans blijft, dat dan weer wel. Kop, midden- en achterlijf worden getooid in het prachtigste smaragdgroen. De libel topt het vervolgens af met een vacht. En wat voor vacht. In het Engels wordt hij niet voor niets ‘Downy Emerald’ (donzige smaragd) genoemd. Misschien sorteert hij al voor op de koude nachten die april vaak nog laat zien?

Een groothoekopname kan verrassende resultaten opleveren. Fotograaf: Chris Ruijter

De ogen zijn eerst dofbruin, maar bij uitgekleurde exemplaren echt knálgroen. Dat maakt de smaragdlibel in vlucht snel herkenbaar. Het smaragdgroen maakt dan ook her en der plaats voor wat bronstinten. Ook het gedrag in vlucht is goed herkenbaar. Vaak maakt de smaragdlibel, het mannetje, patrouillevluchten langs de waterkant. Hierbij houdt hij dikwijls op exact dezelfde locatie even stil. Andere mannetjes en andere soorten libel moeten er dan aan geloven. Agressief verjaagt hij deze. Vrouwtjes worden graag en veelvuldig gegrepen in de vlucht om te paren. Zij legt de eitjes alleen, liefst in het geniep.

Fototips

  • Wat het maken van foto’s betreft verschilt de smaragdlibel niet veel van andere libellen. Het glimmende groen kan nog wel eens lastig zijn om vast te leggen, vooral als de zon schijnt. Je kunt dan beter iets onderbelichten zodat de details bewaard blijven en je minder kans hebt op uitgebeten hooglichten.
  • Je kunt hiervoor ook een polarisatiefilter gebruiken om de glinsteringen wat af te zwakken.
  • Op wat meer bewolkte dagen zijn ze iets minder actief en bieden de ‘zitplaatsen’ een kans. Mits je daar bij kunt komen. Anders dan een andere algemene libel als de Viervlek rust de smaragdlibel niet vaak op goed benaderbare en bereikbare plekjes. Rusten gebeurt helaas vaak hoog in bomen of beplanting.
  • Zoals bij alle libellen, en dieren wat dat betreft, benader zéér voorzichtig en rustig en maak geen onverwachte of schokkerige bewegingen. Het kan zelfs de moeite lonen om hierbij je fototoestel al vóór je hoofd te houden. Zo ziet de libel niet twee ogen van voren: het kenmerk van een roofdier.
  • Als je een uitsluipend exemplaar treft, kun je prachtige detailopnamen maken van de vleugels. Zeker als deze vers zijn hebben ze een prachtige donkere, bronskleurige gloed. Sluit dan wel je diafragma een paar stops voor maximale scherptediepte, of ga stackend te werk.
  • De smaragdlibel is ook bij uitstek een soort om vliegend vast te leggen. Door zijn vaak repeterende vliegpatroon kun je positie nemen vlakbij de plek waar hij even halt houdt in mid-air. Ik stel daarbij vaak met de hand scherp en pak een zo lang mogelijke lens (liefst meer dan 100mm). Als je camera over de functie trap-focus beschikt, gebruik deze dan. De burst-stand biedt ook uitkomst.
Een goed soort om eens in vlucht te proberen. Mooi zichtbaar zijn de knalgroene ogen. Fotograaf: Chris Ruijter

Leefomgeving

De smaragdlibel is een soort die bij uitstek goed gedijt in de wat voedingsarmere wateren: vennen en veenplassen. Maar ook bij sloten en kanalen is het een veelvuldig geziene gast. Uitsluipen gebeurt in rietkragen, oevervegetatie en daarnaast eigenlijk alles waarlangs je omhoog kunt kruipen. Vooral in Nationaal park Wieden-Weerribben heb je kans om dit massaal gade te slaan. Er zijn dagen waarbij ze met hónderden tegelijk tevoorschijn komen. Een spektakel. Vervolgens houden ze zich op in het bos en tussen beplanting om verder geslachtsrijp te worden. In de dagen en weken daarna kun je ze zien zwermen, mits je op de juiste plek bent. Op warme lente-avonden is het bukken geblazen op menig bospad en oeverrand!

Vindtijd

De vliegtijd van de smaragdlibel loopt grofweg van half april tot eind juli, met een piek van half mei tot begin juni. De larve overwintert 2 tot 3 keer en gaat als volwassen larve de laatste winter in alvorens het komende voorjaar uit te sluipen.

Bescherming

Niet wettelijk beschermd.

Kwetsbaarheid

Niet kwetsbaar.

Verspreidingskaart

En dan nog dit!

De smaragdlibel heeft veel gelijkenis met een aantal andere soorten uit de familie van de Glanslibellen. De smaragdlibel steekt er echter met kop en schouders bovenuit qua aantallen en verspreiding. Als je een groene, glimmende libel treft is de kans dus groot dat het een smaragdlibel betreft. Ben je echter niet helemaal zeker, ga even naar de site van de Vlinderstichting, daar staan voor elke soort de juiste kenmerken.

2 reacties

  1. Ze zijn ook een lekkere snack voor Boomvalken. Elke jaar weer een spektakel om te zien hoe Boomvalken deze libellen in de lucht vangen en meteen oppeuzelen. Eerst worden de vleugeltjes verwijdert en dan wordt de libel opgegeten al vliegend.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

2 reacties

  1. Ze zijn ook een lekkere snack voor Boomvalken. Elke jaar weer een spektakel om te zien hoe Boomvalken deze libellen in de lucht vangen en meteen oppeuzelen. Eerst worden de vleugeltjes verwijdert en dan wordt de libel opgegeten al vliegend.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: