Torenvalk, de biddende roofvogel

Als kind naar school fietsend over een eindeloos lijkende weg, zag ik ze bijna elke dag biddend boven de weilanden. Het was tot voor kort dan ook de meest voorkomende roofvogel van Nederland, maar hij is intussen van zijn troon verstoten door de buizerd.

De torenvalk is een 30 tot 38 centimeter ‘grote’ roofvogel uit de familie der valken. Het mannetje torenvalk herken je aan zijn grijze staart en kop waarin de gele oogring prachtig uitkomt. Vrouwtjes en jonge torenvalken zijn te herkennen aan de opvallend dwarsgestreepte bovendelen en bruine staart. Beide hebben ze een lange, zwart gebandeerde staart. Deze uiterlijkheden onderscheid ze van de in Nederland voorkomende slechtvalk, boomvalk, smelleken en een verdwaalde roodpootvalk. De torenvalk kent elf ondersoorten, maar deze komen niet in Europa voor.

De torenvalk is in Nederland jaarrond aanwezig, in het oosten van Europa komen ze voor als zomergast. Je ziet ze voornamelijk biddend op tien tot honderd meter hoogte boven open gebieden en wegbermen, maar ook boven stedelijk gebied. Terwijl ze biddend hun terrein afzoeken verandert constant de hoek van de staart ten opzichte van de grond door de wind. In combinatie met vliegensvlugge vleugelslagen kunnen ze minutenlang met hun kop stil hangen op zoek naar hun favoriete snack: de woel- of veldmuis, maar ook kikkers, kevers en kleine vogeltjes worden gegeten. De stijgvlucht, het bidden en de stootvlucht is voor de natuurfotograaf een waar natuurspektakel om vast te leggen. Je kunt ze ook treffen op uitkijkplaatsen zoals paaltjes en elektriciteitsmasten, waarbij ze hun prooi detecteren op afstand. Een gaaf moment is het verorberen van hun prooi vastgeklemd tussen de klauwen op een paaltje, maar ze kunnen ze hun prooi ook in de lucht opeten.

Fototips

• Torenvalken zijn het best te fotograferen vanuit de auto, ze zien je minder snel als gevaar. Rij een rustig landbouwgebied in waarbij je minder op het verkeer hoeft te letten, dat voorkomt een hoop frustratie;
• Heb geduld, elk individu reageert anders op je aanwezigheid. Soms mag je heel dichtbij komen en de ander vliegt al op wanneer je afremt. Na tientallen pogingen kan er maar zo eentje wel meewerken. Pas je rijgedrag aan op het gedrag van de torenvalk. Kijkt de vogel je aan? Stop dan met rijden;
• Fotografeer minimaal met 300 mm en gebruik een rijstzak op je autoportier voor stabiliteit;
• Wil je ze biddend op de foto? De continue focus en backfocus zorgen sneller voor een geslaagde foto. Wil je de vleugels scherp, dan zit al snel in de buurt van 1:1000 voor de sluitertijd;
• Houd rekening met de achtergrond, jammer wanneer er een paal uit zijn kop komt als je thuis je foto’s bekijkt. Met een meter naar voren of achteren lost dit probleem zich vaak op;
• Fotografeer ze eens in mist of sneeuw, dit filtert de omgeving van storende factoren.

Verspreidingskaart

Nederland

België

Meer weten?

Informatie Vogelbescherming

Wikipedia over de torenvalk

Natuurpunt

Voorbeelden op Birdpix

En dan nog dit!

Wist je dat de torenvalk van bovenaf de urinesporen van muizen kan zien en zijn predatiegedrag kan afstemmen op veldmuizen? Deze muizen komen namelijk ongeveer tien keer per dag massaal aan de oppervlakte om te eten, dit doen ze om de pakkans te verkleinen. De torenvalk weet dit ook en is met andere roofvogels dan massaal te vinden op één weiland. Sta je enthousiast te wachten naast een weiland zonder roofvogels in de buurt, dan draaien de muizen zich waarschijnlijk nog een keer om en sta jij daar lange tijd voor niets.