Menu

Onderdeel van Pixfactory

Zwarte Specht

Het is vroeg in de ochtend, al wandelend begeef ik mij op een oude, statige beukenlaan op de Veluwezoom. Ineens hoor ik zijn overweldigende en felle vliegroep ‘Kru-Kru-Kru’ door het bos galmen. Mijn oren staan op scherp, mijn haar vliegt overeind en stokstijf tuur ik de omgeving af. Ik zie echter noppes, niks, nada.. Herkenbaar? Niet voor niets wordt deze vogel het zwarte spook van het bos genoemd alias de zwarte specht!
Een zwarte specht op de Veluwezoom. Deze keer gelukkig een keertje aan de goede kant van de boom.
Een zwarte specht op de Veluwezoom. Deze keer gelukkig een keertje aan de goede kant van de boom. Fotograaf: Danny Slijfer

De zwarte specht (Dryocopus martius) is zo’n typische dagactieve soort die niet zeldzaam is, maar waarbij het onverwachts zien van deze soort wel erg zeldzaam is. Hoe doet hij dat toch? Ten eerste heeft hij een relatief groot territorium, tot wel enkele kilometers. Als tweede is hij gewoon erg schuchter waarbij die het liefst diep teruggetrokken in de bossen leeft. Daarnaast heeft hij een heel slim trucje ontwikkeld, de zwarte specht draait namelijk mee in tegengestelde richting op jouw bewegingen. Jij iets naar rechts, hij iets naar links. Zo zit er altijd een veilige en stevige boomstam tussen jou en de zwarte specht waardoor je hem ook daarom nauwelijks waarneemt.

Herkenning

De zwarte specht is in zijn of haar verenkleed helemaal zwart, behalve boven op hun kop. Het mannetje is te onderscheiden van het vrouwtje door zijn geheel rode kruin. Het vrouwtje heeft enkel alleen haar achterkruin rood. Ze hebben een licht gekleurde en krachtige snavel met een donkere punt en een licht oog met een zwarte iris. Wanneer je de zwarte specht goed in zijn priemende ogen aankijkt zie je iets opvallends aan hun iris. Het lijkt namelijk net alsof er iets in hun iris heeft geprikt en daardoor de iris druppelvormig is uitgelopen. Vergelijk het maar met een spiegelei en een doorgeprikte dooier. De grijze poten van de zwarte specht zijn ook noemenswaardig. Zijn nagels zijn zo scherp dat ze op de kop kunnen hangen aan de boomstam. Gezien hun flinke grootte (45 tot 55 cm) is dit pure krachtpatserij! Een juveniel is goed te herkennen aan de volledig egaal witte snavel en een blauwzwarte iris, ook is de rode kruin nog niet zo felgekleurd als bij zijn ouders.

Het mannetje zwarte specht met zijn geheel rode kruin en het vrouwtje met alleen haar rode achterkruin. Zo naast elkaar zie je goed het verschil.
Het vrouwtje zwarte specht met alleen haar rode achterkruin en het mannetje met zijn geheel rode kruin . Zo naast elkaar zie je goed het verschil. Fotograaf: Danny Slijfer

Leefwijze

Zwarte spechten broeden het liefst in oude (beuken)bomen met een stamdiameter van minstens veertig centimeter en dan op een hoogte tussen de tien en twintig meter. Hun nestingang is groot en ovaal, een stuk groter dan dat van andere spechten en daardoor snel herkenbaar. In maart en april hakken ze jaarlijks een nieuw nest, soms wel meerdere nesten, waarbij de uiteindelijke keuze toch kan vallen op hun vorige oude nest. Een groot voordeel van deze veel gemaakte nesten is dat vele dieren gebruik maken van leegstaande nesten, zoals boommarters of bosuilen. Zwarte spechten slapen niet in hun broednest, ze gebruiken een andere holte in de buurt van het nest om daar in te slapen. Ze hebben één legsel per jaar tussen maart en mei, waarbij pa alleen in de nacht op de eieren broedt. De juvenielen vliegen na 24 tot 31 dagen uit het nest. Eén week worden ze nog gevoerd met daarna een begeleiding van vier tot vijf weken aan levenslessen. Hierna moeten ze een nieuw territorium gaan zoeken om op eigen poten te kunnen staan.

Zwarte specht verstopt in haar natuurlijke omgeving. Goed kijken of is dit puur geluk?
Zwarte specht verstopt in haar natuurlijke omgeving. Goed kijken of is dit puur geluk? Fotograaf: Danny Slijfer
Eén van de levenslessen is het zoeken van voedsel in het restant van een omgezaagde boom
Eén van de levenslessen is het zoeken van voedsel in het restant van een omgezaagde boom. Fotograaf: Danny Slijfer

Fototips

  • Zwarte spechten zijn solitair levende vogels en gevoelig voor verstoring. Ze goed kunnen vastleggen is dan ook erg lastig. Wat je veel ziet bij zwarte spechten is nestfotografie, simpelweg omdat ze op deze manier makkelijk vindbaar en goed te zien zijn. De één is compleet tegen nestfotografie en de ander neemt het iets minder nauw. Het gevaar van verstoring ligt echter om de hoek. Let hierbij op elkaar en weet wat je doet. Naar mijn mening is nestfotografie mogelijk, mits er geen constante en langdurige verstoring optreedt. Hierbij bedoel ik dag in, dag uit met gezelschap kwakend onder een nestholte staan. Een kwartiertje foto’s maken en weer doorlopen kan geen kwaad.
  • Daarnaast is voldoende afstand tot het nest een pré. Juist met meer omgeving in de foto krijg je een spannend beeld dat veel meer vertelt dan enkel een registrerend beeld van een jong.
  • De grootste vindkans heb je in de ochtenduren of later in de middag, want dan zijn ze op hun actiefst.
  • Stel je verdekt op in de buurt van een mierennest, de zwarte specht vind het heerlijk om een mierenbad te nemen en zich te laten besproeien met mierenzuur.
  • Je vindt zelden een zwarte specht horizontaal op een tak, hoofdzakelijk hangen ze zijwaarts met hun poten wijd aan een boomstam. Speur dus vooral de stammen af en niet de takken.

    Nestfotografie, een gevoelig onderwerp. Weet wat je doet! Alle jongen uit dit nest zijn succesvol uitgevlogen.
    Nestfotografie, een gevoelig onderwerp. Weet wat je doet! Alle jongen uit dit nest zijn succesvol uitgevlogen. Fotograaf: Danny Slijfer

Leefomgeving

De zwarte specht leeft in uitgestrekte, volgroeide naald-, beuken- of oude gemengde bossen in grote delen van Europa, ook in noordelijk Azië. Hier komen ze het meest voor rond en op de Veluwe of de Utrechtse heuvelrug. In het oosten en zuidoosten zijn ze algemeen, in het westen zijn ze een stuk schaarser. Je maakt ook kans op bosachtige landgoederen, in parken of grote tuinen. Als je geluk hebt zie je ze ook nog wel eens als een soort torpedo (vleugels opgevouwen) in een rechte lijn over de heide vliegen. Door een bijna identiek vliegbeeld kan je ze makkelijk verwarren met een kraaiensoort zoals gaai of kauw. Andere spechten vliegen veel meer in een golvende beweging.

Vindtijd

De zwarte specht is een standvogel, dus jaarrond te vinden in ons land. Het snelst zijn ze te vinden door af te gaan op hun geluid of harde en lange roffel. Zijn geklop op een boomstam is net een mitrailleur dat met zeventien tikken per seconde afgaat die je van kilometers ver al kan horen. Ze zijn ook wat ongemakkelijk hoppend te vinden op de grond of hakkend op vergaande stobben op zoek naar bijvoorbeeld larven van kevers en (hout)mieren die ze massaal verorberen.

Bescherming

De zwarte specht is een inheemse en beschermd diersoort, de soort is momenteel stabiel. In het noorden neemt de soort licht af, maar in het zuiden weer toe.

Kwetsbaarheid

De grootste predators zijn haviken en boommarters die het nest leeghalen. Wenselijk zijn de maatregelen omtrent een goede mierenstand. Hier en daar een kaalslag is goed voor het voedsel van de zwarte specht. Het laten liggen van dood hout in de bossen is ook een goede ontwikkeling voor de specht.

Verspreidingskaart

En dan nog dit!

– Een zwarte specht in zijn omgeving op zoek naar iets lekkers tussen de barst van een grove den.
Een zwarte specht in zijn omgeving op zoek naar iets lekkers tussen de barst van een grove den. Fotograaf: Danny Slijfer

Wist je dat de zwarte specht zo’n acht- tot twaalfduizend hakbewegingen per dag maakt? Daar kan menig doorgewinterde Hollandse gabber nog wat van leren!

7 reacties

  1. Ik lees bij de tips “Een kwartiertje foto’s maken en weer doorlopen kan geen kwaad.”.
    Dat zou ik niet zomaar durven beweren, je kent tenslotte de fotografen niet die je hiermee op het spoor zet.
    Onderschat de kracht van internet niet, een locatie is snel gedeeld en gevonden en bij een toeloop kunnen heel wat kwartiertjes per dag oponthoud voor een ouderpaar nooit in het belang van de jongen zijn.
    Een slechte zaak en jammer dat Natuurfotografie.nl zich hiermee op een hellend vlak begeeft.
    Je niet-nestfoto’s van deze soort weet ik overigens wél te waarderen.

    Groeten,
    Ad

    1. Goedenavond Ad,

      Als eerste wil ik je bedanken voor je reactie en je compliment voor mijn gekozen foto’s.

      Als antwoord op de rest van je reactie wil ik je vooral verwijzen naar mijn eerste tip. Ik citeer “Naar mijn mening is nestfotografie mogelijk, mits er geen constante en langdurige verstoring optreedt. ” Persoonlijk vind ik dat deze strekking duidelijk genoeg zal moeten zijn. Dus uiteraard ook geen wisseling van de wacht afgewisseld in kwartietjes, want dit is natuurlijk logischerwijs een langdurige verstoring en dan snap je niet mijn strekking.

      Vriendelijke groet, Danny Slijfer

      1. Dag Danny,

        Je kunt nooit weten of jij de enige bent die daar fotografeert en wat ik al zei, locaties kunnen razendsnel rondgaan.
        Je ziet het bij zeldzaamheden en gewilde soorten, het kan een behoorlijke toeloop genereren die niemand in de hand heeft.
        Laat vogels bij nesten met rust is mijn devies, die plaatjes zijn nu wel genoegzaam gemaakt.
        Ik behoor, zoals je zult begrijpen, tot de door jou beschreven categorie die absoluut tegen nestfotografie is en jij dus tot de eveneens door jou beschreven categorie die het iets minder nauw neemt.
        Ook al geef je allerlei adviezen hoe hier in jouw ogen verantwoord mee om te gaan, ik vind dat de redactie zich hiermee op een hellend vlak begeeft.

        Groeten,
        Ad

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

7 reacties

  1. Ik lees bij de tips “Een kwartiertje foto’s maken en weer doorlopen kan geen kwaad.”.
    Dat zou ik niet zomaar durven beweren, je kent tenslotte de fotografen niet die je hiermee op het spoor zet.
    Onderschat de kracht van internet niet, een locatie is snel gedeeld en gevonden en bij een toeloop kunnen heel wat kwartiertjes per dag oponthoud voor een ouderpaar nooit in het belang van de jongen zijn.
    Een slechte zaak en jammer dat Natuurfotografie.nl zich hiermee op een hellend vlak begeeft.
    Je niet-nestfoto’s van deze soort weet ik overigens wél te waarderen.

    Groeten,
    Ad

    1. Goedenavond Ad,

      Als eerste wil ik je bedanken voor je reactie en je compliment voor mijn gekozen foto’s.

      Als antwoord op de rest van je reactie wil ik je vooral verwijzen naar mijn eerste tip. Ik citeer “Naar mijn mening is nestfotografie mogelijk, mits er geen constante en langdurige verstoring optreedt. ” Persoonlijk vind ik dat deze strekking duidelijk genoeg zal moeten zijn. Dus uiteraard ook geen wisseling van de wacht afgewisseld in kwartietjes, want dit is natuurlijk logischerwijs een langdurige verstoring en dan snap je niet mijn strekking.

      Vriendelijke groet, Danny Slijfer

      1. Dag Danny,

        Je kunt nooit weten of jij de enige bent die daar fotografeert en wat ik al zei, locaties kunnen razendsnel rondgaan.
        Je ziet het bij zeldzaamheden en gewilde soorten, het kan een behoorlijke toeloop genereren die niemand in de hand heeft.
        Laat vogels bij nesten met rust is mijn devies, die plaatjes zijn nu wel genoegzaam gemaakt.
        Ik behoor, zoals je zult begrijpen, tot de door jou beschreven categorie die absoluut tegen nestfotografie is en jij dus tot de eveneens door jou beschreven categorie die het iets minder nauw neemt.
        Ook al geef je allerlei adviezen hoe hier in jouw ogen verantwoord mee om te gaan, ik vind dat de redactie zich hiermee op een hellend vlak begeeft.

        Groeten,
        Ad

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: